29 Nisan 2008 Salı

Ubuntu'muzu ayarlayalım - Paneller ve Avant

Gnome'da panel denilen şeyler ilk kurduğunuzda ekranın en altında ve en üstünde çıkan gri barlardır. Ekranın 4 tarafına da panel ekleyebilir ve bu panellere ufak uygulamalar ya da başlatıcılar ekleyebilirsiniz. Ubuntu kurulduğunda ekranın sol üstünde Sistem menüsünün yanındaki Firefox, Evolution ve Yardım birer başlatıcıdır. Sağ üstte gördüğünüz ses ayarı ve kapatma düğmesi ise birer programcıktır.

Bir panele her hangi bir şey eklemek için panelin boş bir yerine sağ tıklatıp Panele Ekle demeniz yeterlidir. Açılan menüden istediğiniz programcığı ya da başlatıcıyı seçebilirsiniz.

Örneğin Tomboy Notları'nı seçip Ekle'ye basarsanız Tomboy Notları programcığının simge halinde panelde belirdiğini görebilirsiniz. Eğer eklediğiniz yeri beğenmediyseniz simgeye sağ tıklayıp Taşı diyerek panel üzerinde hareket ettirebilirsiniz.

Eğer kurulumdan sonra taşımaya çalışırsanız solda ve sağda önceden bulunan simgelere geldiğinde taşıdığınız simge takılır. Çünkü Ubuntu kurulduğunda panellerdeki her şey panellere kilitlenmiştir. Yerini değiştirmek istediğiniz programcığa ya da başlatıcıya sağ tıklayıp Panele Kilitle kutusunu temizlerseniz bu simgelerinde yerini değiştrebilirsiniz. Böylece paneli istediğiniz şekilde ayarlayıp, simgeleri yaniden panele kilitleyebilirsiniz.

Üst panelde gördüğünüz varsa pil ya da ağ durumunu gösteren programcık Sistem Bildiri Alanı'dır. Bu programcık ile işlem yapmak için sol tarafındaki iki sıra noktaları kullanmanız gerekir. Kafanız karışmasın.

Her hangi bir programcığı silmek için de üzerine sağ tıklayıp panelden sil demeniz yeterlidir. Örneğin kullanıcı adınız yazan ve hızlı kullanıcı değişimine izin veren Kullanıcı Değiştirici programcığı bazı biligisayarlar (özellikle diz üstüler) için gereksiz olabilir. Silip panelinizde yer açabilirsiniz. Sildiğiniz her hangi bir şeyi yeniden eklemek için de Panele Ekle komutunu kullanabilirsiniz.

Avant Window Navigator



Diğer adıyla AWN olan bu program, ekranınızın altına Macintosh'takilere benzer bir Dock ekler. Bu docku programlarınızı çalıştırmak ya da programlar arasında geçiş yapmak için kullanabileceğiniz gibi ufak programcıklar da ekleyebilirsiniz.

Eğer Gnome'un alt panelinin görünüşünü sevmediyseniz AWN'yi kurup kullanabilirsiniz. AWN'yi kurmak için:

1. AWN ekranın en altına yerleştiği için kurulumda hazır gelen aşağıdaki panel ile çakışacaklardır. Bu yüzden öncelikle aşağıdaki paneli kaldırmamız gerekir. Aşağıdaki panelde gerek duyabileceğiniz şeyler olduğunu düşünüyorsanız sağ kilidini açtıktan sonra, üst panele taşıyabilirsiniz. Şahsen ben yalnızca Çalışma Alanı Geçişi programcığını taşıdım. Çünkü masaüstüne erişmek için Ctrl+Alt+D tuş kombinasyonunu kullanıyorum, çöp kutusuna direk erişim ise pek gerekli olmuyor. Görev geçişini ise awn kullanarak yapabileceğiz. Gerekli olan programcıkları taşıdıktan sonra paneli silebiliriz. Paneli sildikten sonra programlar arasında geçiş yapmak için Alt+Tab tuş kombinasyonu her an çalışır.

2. AWN'nin en güzel özelliği olan ek uygulamaları ne yazık ki Ubuntu'nun program depolarında bulunmuyor. Bu yüzden en son sürümün bulunduğu depoyu Ubuntu'ya söylememiz gerekiyor. Sistem -> Yönetim -> Yazılım Kaynakları'nı açarak kaynağı ekleyebiliriz. Böylece her türlü güncelleştirme de otomatik olarak takip edilmiş olur.


Üçüncü Taraf Yazılım'ı seçerek Ekle'ye basıyoruz. Aşağıdaki satırları ayrı ayrı ekliyoruz.

deb http://ppa.launchpad.net/awn-testing/ubuntu hardy main
deb-src http://ppa.launchpad.net/awn-testing/ubuntu hardy main


Eğer bu paneli geliştirmeyi düşünmüyorsanız, tavsiyem ikinci ekledimiz kaynak kodu deposunun kutusunu temizlemenizdir. Böylece güncelleme işlemleri daha kısa sürer. Hatta eliniz değmişken Ubuntu Yazılımı sekmesinden Kaynak kodu kutusunu tamamen temizleyebilirsiniz.

Depoları ekledikten sonra Kapat diyerek kapatın.

3. Ubuntu'ya AWN'nin nerde olduğunu söyledikten sonra geriye programı yüklemek kalıyor. Ubuntu içinde program yüklemeyi bir kaç farklı şekilde yapabilirsiniz.

3a. Bence en kolay yol Synaptic paket yükleyicisini kullanmak. Sistem -> Yönetim -> Synaptic Paket Yöneticisi'ni tıklayarak programı açabilirsiniz.



Bu program ile sisteminizde yüklü bütün programları alt paketleri ile görebilirsiniz. Synaptic'in detayına çok fazla girmeden awn'yi yükleyelim. Yazılım kaynaklarını değiştirdiğimizi için synaptic ilk açıldığında büyük olasılıkla bu konuda bizi uyaracaktır.


Söylediği gibi programın sağ üstündeki Tazele tuşuna basarak kaynakların yeniden gözden geçirilmesini sağlayabilirsiniz. Bu işlem bittikten sonra sol üstteki Ara tuşuna basarak Avant sözcüğünü aratın. Aşağıdaki paketlere sağ tıklayıp, yükleme için işaretle diyin.




Ve sorulduğunda bağımlı paketleri yüklemesi için onay verin.



Yukarıdaki Uygula düğmesine basın ve yeniden Uygula diyin. Paketler otomatik olarak indirilip kurulacaktır.


3b. Eğer daha kısa sürede kurulum yapmak istiyorsanız her zaman için apt-get'i kullanabilirsiniz. Uygulamalar -> Donatılar -> _Uçbirim 'e tıklayarak bir terminal açın. Tek satır halinde aşağıdaki komutu ve sorduğunda parolanızı girin:
sudo apt-get install awn-manager-trunk awn-extras-applets-trunk

otomatik olarak kurulacaktır.

4. AWN'yi başlatmak için Uygulamalar -> Donatılar -> Avant Window Navigator 'ı tıklatın. Ekranın altında belirecektir. Hayırlı olsun.

5. AWN'ye program başlatıcısı eklemek için paneldeki başlatıcıları (kilitlerini açtıktan sonra) dockun üstüne sürükleyip bırakabilirsiniz.

6. Bilgisayarı her açtığımızda awn'nin yüklenmesi için. Sistem -> Tercihler -> Oturumlar 'ı tıklatıyoruz.



Ekle diyoruz. Ve awn'nin yerini söylüyoruz. /usr/bin/avant-window-navigator


Tamam'a tıklıyoruz. Bu kadar.


Başlatıcıları ve programcıkları ayarlamak için Sistem -> Tercihler -> Awn Manager 'ı ya da dock'un en solundaki Awn Manager'ı tıklatın. Eğer AWN'yi sürekli kullanmayı planlıyorsanız Automatically Start AWN on login'i seçin. Aynı zamanda Kullanılmadığında Çubuğu Gizle ve Keep below maximized window when not in use'u seçmenizi öneririm. Icon effects'i de deneyin. Gözünüze güzel geleni seçin. Custom effect kullanmanızı tavsiye ederim. Neyin ne olduğunu daha rahat anlarsınız.


Çubuk Görünümü sekmesinden "3D look"u seçerek daha güzel bir görünüme kavuşturabilirsiniz. Ayrıca diğer tablara da girerek rengini ayarlayabilir seçtiğiniz Gnome temanıza uydurabilirsiniz.

Applets'leri seçerek awn'de görmek istediğiniz programcıkları seçebilirsiniz.


Bir kaç programcığı tanıtayım:

Awn Notification Deamon: Simge olarak eklenmez. Sistemin yaptığı uyarı balonlarının awn tarafından şekillendirilmesini sağlar.
Battery Applet: Pilin doluluk durumunu gösterir.
File Browser: Dosyalarınızı görüntülemek için.
Launcher/Taskmanager: Başlatıcılarınız ve çalışan uygulamalarınız burda görünür. Bu yüzden her zaman ekli kalmasına dikkat edin.
Stacks Applet: Awn'ye bir "kutu" ekler. Bu kutu'ya program ya da dizin atabilir, basarak çalştırabilirsiniz.
Stacks Plugger: Çıkarılabilir diskleri (USB vb.) takip eder.
Webapplet: Tıkladığınızda ayarladığınız bir sayfayı gösterir.

Diğer programcıkları da incelemekten kaçınmayın. Beğenirseniz kullanın. Yalnız şunu söylemek istiyorum, içinde stacks bulunan apletler biraz fazla sistem kaynağı yiyorlar. Eğer çok gerekmiyorsa kullanmayın. Appletlerin tanımları için:
http://wiki.awn-project.org/Applet_Gallery

Launchers bölümünde ise başlatıcıları görebilirsiniz. Ekleyip, kaldırabilir ya da sıralarını değiştirebilirsiniz.

Ayrıca;

awn'de programcıklara ve başlatıcılara sağ tıklayarak çeşitli ayarlamalar yapabilirsiniz.
http://wiki.awn-project.org/Themes adresinden tema indirebilirsiniz.

AWN ve Pidgin

Güzel anlık msajlaşma agüvercinimiz awn ile uyumlu çalışabiliyor. http://awn-plugins.googlecode.com/files/pidgin_awn-rev20.tar.gz adresinden indirdiğiniz dosyayı açın. Pidgin başlatıcısının awn'ye eklendiğinden emin olun. Başlangıç (Yerler -> Başlangıç) dizininize gidin. Ctrl + H 'ye basarak gizli dosyaları görünür hale getirin. .purple dizininin içindeki plugins (.purple/plugins) dizininin altına indirdiğiniz sıkıştırılmış dosyanın içindeki pidgin_awn.so dosyasını kopyalayın. Pidgin'in Eklentilerini açarak AWN Plugin'ini etkin hale getirin.

AWN üzerinde sohbet durumunuzu ve gelen mesaj sayısını görebileceksiniz.

Yeni ve güzel arayüzünüz hayırlı olsun.

Burayı da inceleyebilirsiniz: http://news.softpedia.com/news/Install-AWN-on-Hardy-Heron-82611.shtml


27 Nisan 2008 Pazar

Ubuntu'muzu ayarlayalım - video, müzik

mp3, DivX, Xvid, wmv gibi codecler bazı patent ve lisans sorunlarından dolayı Ubuntu içinde hazır destekli olarak gelmiyorlar. Fakat kurulumları oldukça kolay. Herhangi bir DivX ya da mp3 dosyasını Totem Film oynatıcı ile açtığınızda codec'in yüklü olmadığını ve isterseniz hemen arayıp bulabileceğini söyler. Ara (Search) diyin.


Aramadan önce sizden sistem yetkilisi olduğunuza dair onay isteyecektir. Parolanızı girerek onaylayın. Dosyayı çalması için gereken paketlerin listesini size sunacaktır.

Sunduğu paketlerin hepsini seçin. Her paketi seçtikten sonra bir onay ekranı ile karşılaşacaksınız. Bu paketlerin bazı ülkelerde lisans ve paket sorunları olduğundan ve bunu bilerek kullandığınızı onaylamanızı isteyecektir. Yapacak bişeyimiz yok. Onaylayacağız. Confirm.


Paketlerin hepsini seçip kurduktan sonra müzik ya da film çalmaya başlayacaktır.

O anda açtığınız dosyaya göre gereken paket listesi değişebilir. Her seferinde farklı bir paketi kurmanız gerekebilir. Kurulan paketleri yeniden kurmanız gerekmez.

Eğer tüm codecleri tek bir seferde kurmak isterseniz, aşağıda belirtilen paketler bağımlılıkları ile birlikte yüklendiklerinde işinizi görecektir. Paketler:

gstreamer0.10-ffmpeg
gstreamer0.10-plugins-ugly
gstreamer0.10-plugins-ugly-multiverse
gstreamer0.10-plugins-bad
gstreamer0.10-plugins-bad-multiverse


Bu paketleri hızlı yoldan kurmak için Uygulamalar -> Donatılar -> _Uçbirim 'i açın ve gelen ekrana tek satır halinde aşağıdaki komutu yazın:

sudo apt-get install gstreamer0.10-ffmpeg gstreamer0.10-plugins-ugly gstreamer0.10-plugins-ugly-multiverse gstreamer0.10-plugins-bad gstreamer0.10-plugins-bad-multiverse


Bu paketleri Synaptic programını kullanarak da kurabilirsiniz. Synaptic kullanımını daha sonra inceleyeceğiz.

Totem - Film Oynatıcı

Ubuntu sistemimiz içinde gelen standart film oynatıcısıdır. Oldukça basit arayüzüyle gereken bir çok işlemi yerine getirir. Arayüzü ile ilgili anlatacak pek fazla şey yok.


Totem divx formatındaki videolarınıza alt yazı eklemenize de izin verir. Eğer otomatik alt yazı yüklemeyi açmadıysanız çalma listesinde gördüğünüz videonun üzerine sağ tıklayıp Metin Altyazı Seç diyerek alt yazıyı açabilirsiniz.

Alt yazılardaki Türkçe harfler sorunlu görünüyorsa, Düzenle -> Tercihler'den alt yazının kodlamasını değiştirebilirsiniz. İsterseniz fontu ile ilgili değişiklikleri de burda yapıyoruz.



Totem'in bir de eklenti özelliği bulunmakta.

Yeni eklenen ve ilginç eklentilerden biri YouTube Tarayıcısı. Etkinleştirildiği zaman, çalma listesinin üstündeki menüde YouTube çıkıyor. Seçildiği zaman da bir arama alanı ve bir de ilgili videolar kısmı çıkıyor. Eğer browser'da izlemekten sıkıldıysanız, bu aracı da kullanabilirsiniz. Gerçi video üzerinde istediğiniz yere gitmek sorun olabiliyor.


Tabi Totem müzik de çalabiliyor. Fakat Kütüphane (Media Library) gibi seçenekler sunmadığı için sürekli kullanımda zorlayabilir.


Rythmbox Müzik Çalar

Ubuntu standart içinde gelen müzik çalıcı. Totem'e benzer bir biçimde oldukça basit bir arabirime sahip.



Müzik kütüphanesine şarkıları ekleyip bilgisayarınızdaki bütün şarkılara buradan erişebilirsiniz. Birden fazla çalma listesi, kendiliğinden çalma listesi, podcast indirme ve çalma, online radyo dinletme gibi özelliklerinin yanı sıra Eklentiler ile aktif hale gelen ilginç özellikleri var. Eklentilere (Düzen -> Plugins) bir bakalım:



  • DAAP Music Sharing: Güzel bir eklenti. Menüden açtıktan sonra Yapılandır'a basarak Müziği paylaşıma açmanız gerekiyor. Daha sonra aynı ağda bulunan tüm rythmbox'larda bu bilgisayardaki şarkıları dinleyebilirsiniz. Otomatik tanıyor.
  • Jamendo ve Magnatune: Sanatçılar Jamendo ve Magnatune aracılığı ile internet üzerinden şarkılarını dinletiyorlar. Beğenirseniz albümü satın alabilir ya da bağış yapabilirsiniz. Ana pencereden seçip dinleyebilirsiniz.
  • Portable Players *: iPod ve benzeri taşınabilir cihazlar için desteği açmak için gereken eklentiler. Böyle bir aletim olmadığı için hiç ihtiyaç duymadım.
  • Last.fm: AudioScrobbler hesabınıza bağlanabilirsiniz.
  • Power Manager: Müzik çalarken bilgisayarınızın bekleme moduna girmemesini sağlar.
Ev içinde birden fazla bilgisayarınız varsa, müzik paylaşımı için DAAP güzel bir seçenek sunuyor.

Müzik dosyalarımızı tuttuğumuz dizini Düzen -> Tercihler -> Müzik tabında bulunan Kütüphane Konumu'na yazabiliriz. Böylece dosyalar sürekli takip edilir. Yeni dosyalar Kütüphanenize eklenir. Burada belirttiğiniz dizin dışındaki dosyaları da Müzik -> Dosya Aktar ya da Müzik -> Dizin Aktar ile Kütüphanenize ekleyebilirsiniz.


26 Nisan 2008 Cumartesi

Ubuntu'muzu ayarlayalım - Pidgin

Ubuntu'nun yenisini kurduktan sonra kişisel ayarları yapmak gerekiyor. Pidgin ile başlayalım.

Güvercin Mesaj Getirmiş

Anlık mesajlaşma yazılımımız Pidgin ile neredeyse bütün mesajlaşma servislerine (MSN, Gtalk, icq vb.) bağlanabiliyoruz. Hemen ayarlarımızı yapalım. Pidgin, Uygulamar -> İnternet -> Pidgin Anlık İleti Aracı adresinde ikamet ediyor. Tıklatınca bizi hemen bir hoşgeldin ekranı ile karşılıyor.


Ekle diyoruz ve yeni hesap ekleme ekranı ile karşılaşıyoruz. Kullanıcı adımızı, şifremizi, rumuzumuzu yazıyoruz. Eğer isterseniz bir de avatar ekleyebilirsiniz. Kaydet diyoruz ve tamam.



Diğer hesaplarınızı da eklemek için yeniden Ekle düğmesine basıyoruz.

Google Talk'u seçtiğimizde gerekli ayarlamaları pidgin kendisi yapıyor. Bize yalnızca kullanıcı adımızı girmek kalıyor.

Buna da kaydet dedikten sonra bütün arkadaşlarınızı gruplarıyla birlikte listede görebilirsiniz.

Yeri gelmişken söyleyelim irc.ubuntu.com 'a irc hesabı açarak bağlanabilirsiniz. Türkçe kanalda da İngilizce kanalda her türlü sorununuza ücretsiz olarak yardımcı olacak insanlar bulabilirsiniz.

Şimdi Pidgin'in güzelliklerinden birine, eklentilerine bakalım. Ana pencereden Araçlar -> Eklentiler diyerek kurulu eklentilerinizi görebilirsiniz.


Ben bir kaçını tanıtayım:

  • Fare Hareketleri: Fareyi kullanarak yaptığınız hareketler ile komut vermenizi sağlar. Örneğin orta tuşa basılı tutarak L çizerseniz sohbet penceresini kapatır.
  • Geçmiş: Yeni bir sohbete başladığınızda son konuşulanları gösterir. Tüm konuşmaların kaydını açmanız gerekir.
  • Join/Part Hiding: Özellikle IRC kullanırken konuşmayanların giriş, çıkış bilgilerini gizler.
  • Kişi Durum Uyarısı: Sohbet ederken karşıdakinin durum değişikliklerini (Dışarıda, kapattı v.b.) gösterir.
  • Ruhsal Durum: İsmi biraz garip ama eğlenceli bir eklenti. Herhangi biri size bişeyler yazmaya başladığı anda pencereyi açar.
Diğer eklentiler de keşfetmeniz için sizi bekliyor.

Hemen bir kısım ayarlardan (Araçlar->Seçenekler) da bahsedeyim:

Pidgin tüm sohbetleri aynı pencere içinde farklı sekmelerde (tablarda) açar. Eğer her biri için farklı bir pencere istiyorsanız Seçenekler -> Arabirim -> Yeni Yazışmalar ayarını değiştirmelisiniz.

Bir de konuşmalarınızın kaydını tutmak istiyorsanız, Günlük Tutma sekmesinden Tüm anlık iletileri ve Tüm Sohbetleri kaydetmeyi açmanız gerekir.

Eveet Güvercinimiz hayırlı olsun. Keyifli sohbetler...

Ek Bilgi: Pidgin'i kapatma düğmesine basarak kapattığınızda kapanmaz, saatin yanına simge olarak yerleşir.

Ek bilgi 2: Tutulan kayıtlar ve hesap bilgileriniz ev kalsörünüz altında .purple dizini altında tutulur.


Gparted kullanalım, Ubuntu Kuralım

!! UYARI: Burada anlatılan program yanlış kullanımda sisteminize zarar verebilecek bir programdır. Bu yüzden hayati öneme haiz belgelerinizin ve dosyalarınızın mutlaka yedeğini alın. Yazar oluşabilecek kayıplarınız ve zararlarınız için sorumluluk kabul etmeyecektir. !!

Gparted Ubuntu Live CD içinde de bulunan ve diskimizi bölümlemeye yarayan bir program. İşletim sistemlerini yüklemeden önce diskimizi bu işletim sistemine göre ayarlamamız gerekir. Bir çok bilgisayarda biz istemesek de MS Windows (tm) geldiği için diskler de bu işletim sistemi için ayarlanmıştır. Her hangi başka bir GNU/Linux dağıtımı kurmak için diski yeniden ayarlamamız gerekir.

Ubuntu son (8.04) versiyonu ile kurulum olayını çok kolay bir hale getirdi. Wubi kullanarak Ubuntu'yu MS Windows'a (tm) her hangi bir program gibi kurabiliyoruz. Fakat Ubuntu'yu "eski moda" yöntemlerle kurmak istiyorsak diski bölümlememiz gerekir. Gparted'a bakalım.

Gparted Ubuntu Live CD içerisinde Sistem -> Yönetim -> Partition Editor adresinde ikamet eder. Tıklayarak çalıştırabiliriz.

Program başladığında, büyük olasılıkla daha az disk bölümü ile, aşağıdakine benzer bir görünümü olacaktır.


Yukarıda grafiksel, aşağıda liste olarak diskimizdeki bölümleri görebiliriz. Her bir fiziksel disk /dev/sda, /dev/sdb v.b. olarak adlandırılır. Disklerdeki bölümler (partition) de /dev/sda1, /dev/sda2 v.b. olarak adlandırılır.

Yukarıdaki görüntüde toplam 4 bölüm bulunmaktadır. ntfs olan sda1, fat32 olan sda5, ext3 olan sda6 ve swap olan sda7. sda2 olarak görünen extended bölüm aslında tam bir bölüm değildir. Fazla sayıda disk bölümü olursa bunların bir kısmının extended olarak gruplanması gerekir. Adından da anlaşılacağı üzere genişletilmiş bir alandır.

MS Windows (tm) yüklü bir bilgisayarda göreceğiniz görüntü büyük olasılıkla tek bir ya da iki tane büyük NTFS bölümü olacaktır. Bazı bilgisayarlar, özellikle notebooklar, geri yükleme bilgilerini de MS Windows'tan (tm) görülemeyen gizli bir bölümde tutmaktadırlar. Kafanız karışmasın.

Evet, Ubuntu'yu ya da GNU/Linux'u kurmak için yapmamız gereken şu: Daha önceden varolan NTFS bölümünü(bölümlerini) küçülterek ve gerekirse taşıyarak diskin sonunda (ya da ortasında) boşluk açacağız. Eğer bahsettiğim gibi bir geri yükleme, yedekleme bölümü bulunuyorsa bu bölüme hiç dokunmamanızı salık veririm. Bilgisayarı yapanlar tarafından özel geliştirildiği için standartlara uyumlu yapılmamış olabilirler. Bir daha geri yükleme bilgilerine ulaşamayabilirsiniz.

Gözünüz yeterince korktu ise devam edelim. C: ya da D: olarak bildiğiniz bölümlerin hangisi olduğunu anlayabilmek için, mountpoint özelliğine bakabilirsiniz. Burada yazan isim, disk bölümünün (C: ya da D:) adı olacaktır. Eğer adı yazmıyorsa büyüklüğüne bakarak tahmin edebilirsiniz. Hangi bölümün hangisi olduğunu anladıysanız ne yapacağınıza karar verebilirsiniz. Gerçi çok fazla seçeneğiniz yok.

Bundan sonra Geri Yükleme bölümünü yok sayarak yazıyorum. Eğer varsa da ellememenizi ve sizin de yok saymanızı öneriyorum.

!! Yapılacak değişiklikler ile eğer varsa Geri Yükleme bölümüne erişiminizi tamamen yitirebilirsiniz. Oluşturabiliyorsanız CD/DVD olarak mutlaka yedek alın. !!

Bölümler üzerinde oynamamadan önce sağ tıklayıp unmount diyerek bölümleri kullanıma kapatmanız gerekir. Bunu yapmadan önce değişiklik yapamazsınız.

Eğer tek bir NTFS bölümü varsa (yok saydığımızı unutmayın) sağ tıklayıp Resize/move diyerek küçültebilirsiniz. Boşluğu sağ tarafta yani diskin son bölümlerinde oluşturuyoruz.

Eğer iki NTFS bölümü varsa (yok saydığımızı unutmayın) ikisine de teker teker resize ve move diyerek yine sonda boşluk açabilirsiniz.

  • Açılan boşluğa sağ tıklayarak New diyoruz.
  • Eğer bir extended partition yoksa, öncelikle bunu oluşturalım. Bütün boşluğu doldurarak yeni bir extended partition oluşturun.
  • Extended partition'ın içinde logical olarak 1GB boyutlu bir swap alanı oluşturun. Eğer RAM'iniz fazlaysa daha küçük, azsa daha büyük bir alan gerekecektir.
  • Extended partition'ın içinde kalan boşluğa da, boşluğu dolduracak kadar büyük, yine mantıksal, bir ext3 partition oluşturun.
  • Yaptığınız değişiklikler henüz diske yazılmadı. Yani diskte herhangi bir değişiklik yapılmadı. Yapılması için emir verdiğiniz değişikliklerin listesini en altta görebilirsiniz.
  • Son olarak kontrol edip değişiklikleri onaylayın.
Eğer sonda kalan geri yedekleme bölümünden dolayı Extended alan zaten varsa, move/resize işlemleri ile yukarıda anlatılan şekilde ayarlayabilirsiniz.

Evet hayırlı olsun. Yeni diskiniz Ubuntu kurulumuna hazır.

Ubuntu 8.04 Kurulumu

Yeni çıkan Ubuntu 8.04'ün kurulumunu anlatarak başlatalım blogu. Aslında bir çok yerde rastlayabileceğiniz eski Ubuntu kurulumlarından çok farklı değil kurulum. Zaten daha önce Linux kurmamış olanlar için bile oldukça kolay bir kurulumu var. Bir çok bilgisayarda istemeseniz de MS Windows (tm) kurulu geldiği için, MS Windows (tm) yüklü olan bir bilgisayarı baz alarak yazıyorum. Anlatılanları uygulayarak ben iki işletim sistemini birden kullanabiliyorum. Fakat Linux açılır açılmaz size söyleyeceği gibi, burda anlatılanların hiç biri garantili değildir. Sisteme gelebilecek herhangi bir hasar sizin sorumluluğunuzdadır.

Yeni Ubuntu ile gelen bir Wubi yazılımı var. Bu yazılım ile ubuntu'yu her hangi bir windows programı kurar gibi kurabiliyorsunuz. Ben henüz incelemedim fakat GNU/Linux ile yeni tanışacaklar için oldukça işe yarar görünüyor. Ubuntu'yu denemek için hangi yolu seçeceğiniz size kalmış.

Hadi başlayalım.

Kurulumdan önce:

1. Çok önemli belgelerinizi mutlaka yedekleyin. MP3 ve filmleri yeniden indirebilirsiniz fakat size ait belgeleri kaybettiniz mi bulamayabilirsiniz. Yalnızca şimdi değil, sık sık yedekleyin.

2. Hard disklerinizi defrag etmeniz ve geri dönüşüm kutusunu temizlemeniz yerinde olacaktır.

3. Diskinizde en az 4GB, rahat kullanmak için en az 10 GB yerin boş olması gerekir.

4. Son güncellemeleri ve dil paketlerini indirebilmeniz için bilgisayarın internet bağlantısının olması iyi olur.

Evet şimdi kuruluma başlayabiliriz.

1. CD'den boot ettikten sonra önce dili sonra, live'ı seçip ubuntu'yu başlatıyoruz. Kurmadan önce Ubuntu'yu deneyebiliriz. Notebook'a kuruyorsunanız özellikle kablosuz ağı denemek için iyi bir fırsat. Bunun dışında masaüstünde göreceğiniz examples klasörünü açarak ses ve video uygulamalarını da deneyebilirsiniz. Büyük olasılıkla sorun çıkmayacaktır. Sorun çıkmadıysa kuruluma devam edebilirsiniz.

2. Öncelikle Ubuntu'yu kurmak için diskte yer açmamız gerekiyor. Bunu Partition Editor (gparted) kullanarak yapabiliriz.

3. Masaüstünde göreceğiniz Kur kısayoluna tıklayarak kurulum işlemini başlatabilirsiniz. Öncelikle dil seçimini yaparak hoş bulduk diyoruz.

Yeri gelmişken şunu da belirtelim ki kullanacağımız bütün programlara bakıldığında Ubuntu'nun ve genel olarak GNU/Llinux işletim sistemlerinin Türkçe desteği paralı işlerim sistemlerinden daha iyi.

4. Akıllı bilgisayarımız Ubuntu sayesinde zamanı ve yerini otomatik olarak buluyor.


5. Klavyemiz de otomatik olarak tahmin ediliyor. Ama klavyemizi denemekte yarar var tabii.


6. Eveet şimdi en kafa karıştırıcı bölüme geldik. Bu bölüm gerçekten önemli ve dikkatli olunması gerekiyor. Ama korkacak bişey yok, değişiklikleri onaylayana kadar diskimizde bir değişiklik yapılmayacak. Bu yüzden eğer bir hata yaparsak değerli bilgilerimize zarar vermeden geri dönebiliriz. Şimdi yavaş yavaş ilerleleyelim.

a. Diski daha önce bölümlemiştik. Şimdi bölümlerin nasıl kullanılacağını ayarlayacağız.

b. Kurulum bize iki seçenek sunuyor. Bütün diski silerek yeniden bölümlenme ya da değişiklikleri elle ayarlama. Biz Elle ayarlamayı seçip, bilgilerimize sahip çıkalım.



c. Aşağıda benim sistemimdeki son durumu görebilirsiniz. Öncelikle görüntü üzerinden bir açıklama yapayım. /dev/sda ve /dev/sdb olarak gördüğünüz iki farklı disk var sistemde. sda altında ntfs, fat32, ext3 ve swap olmak üzere 4 farklı tipte dosya sistemi (bölüm) var. sdb'de ise fat16 ve ext3 olmak üzere iki farklı bölüm var. Yukarıda da belirttiğim gibi diskinizi bölümlemeyi Ubuntu'nun içinde gelen Partition Editor (gparted) ile yapabilirsiniz.

Diskinizde 3GB'tan büyük bir ext3 dosya sistemi ve 1GB kadar da bir swap alan görüyorsanız devam edebiliriz. Eğer bölümleme işlemi yapmadıysanız kurulumdan çıkıp diskinizi bölümleyin.



ext3 olarak gördüğümüz bölüme ubuntu'yu kuracağız. Bölümü seçip Bölüm Düzenle diyoruz. ext3 dosya sistemi olarak kullan diyip, bağlama noktası olarak da / (slash - bölü işareti) seçiyoruz. Tamam diyip diyalog kutusunu kapatıyoruz. Formatlamamız (biçimlendirmemiz) çok önemli değil, fakat işimiz sağlam olsun diyorsak formatlayalım. Tabii içinde verilerimizin olmadığını varsayarak bunu söylüyorum. Bölüm içinde daha önceden kalmış veri varsa formatladığımızda bu verileri yitiririz.




Ubuntu her hangi bir bilgisayarda çalıştığında özellikle belirtilmediği sürece bulduğu swap bölümlerini otomatik olarak kullanır. Bu yüzden bir swap bölümümüzün olması yeterlidir. Yani başka bir ayarlama gerekmez.





İleri diyerek devam edebiliriz.

6. Şimdi ismimizi, kullanıcı adımızı, parolamızı ve bilgisayar adını belirlememiz gerekiyor.
Çalışan tüm programlar sizi bu isimle tanıyacağı için (e-posta programı, otomatik tamamlama v.b. işlemler için) adınızı görünmesini isteyeceğiniz şekilde özenle girin.





Oturum açma adınızı da boşluksuz ve mümkünse kısa olarak seçin. İleride başınız ağrımasın.

Parola seçimi yaparken en önemli faktör bilgisayarınızı kullanmayı planladığınız yer. Ubuntu kullanırken parola bir çok kez gerekli olabiliyor: Bilgisayarı açarken, ekran koruyucudan ya da stand-by modundan dönerken ve bütün sistemi etkileyebilecek işlemler yaparken. Sistem işlemleri dışında bahsettiklerimde parola sorulmasını kapatabiliyorsunuz. Burdan insanlara güvenlik açığı telkin etmek istemem fakat ben çok da güvenli olmayan fakat kolay girilebilen bir parola seçtim. Çünkü:
  • Notebook olan bilgisayarımı yalnızca ben kullanıyorum.
  • İnternete doğrudan bağlı olmuyorum. Genelde NAT ya da firewall'un arkasından bağlanıyorum.
  • Bilgisayarında içinde çalındığında hayati risk taşıyan belgeler yok.
Tabi yine de güvenli bir parola seçmenizi önereceğim. Eğer çok sıkıntı çıkarırsa daha sonra değiştirebilirsiniz.

Bilgisayar adını da keyfinize göre seçin. Tabi içinde boşluk bırakmayın.

7. Baştan beri varsaydığımız üzere bilgisayarınızda bir de Windows (tm) yüklü ise yeni kurulan işletim sisteminize istediğiniz ayarları aktarabilirsiniz. Tavsiyem internet tarayıcılarınızın verileri ve e-posta'nızın ayarları dışındakileri aktarmamanız. Çünkü, Windows'taki (tm) müzik, resim ve belgelerinize linux üzerinden de ulaşabileceksiniz. Kopyalayıp yer işgal etmeye ve kafa karışıklığı yaratmaya gerek yok.




8. Son adıma geldik.



Gelişmiş'e basarak, Ubuntu'yu geliştirme anketine katılabilir ya da bir vekil (proxy) sunucu kullanacaksanız bunun ayarlarını yapabilirsiniz. Yükle dediğinizde sistem kurulmaya başlayacaktır.





Not: Bir kurulum esnasında en son aşamadan sonra yeniden disk bölümleme ekranı çıktı. Size de olursa yukarıdaki adımları tekrar uygulayarak devam edebilirsiniz.

Sistem kurulurken internete girebilir, oyun oynayabilirsiniz. Dosyalar kopyalandıktan sonra otomatik olarak dil paketleri ayarlanır. Donanımınıza uygun paketler indirilir ve bilgisayar son haline getirilir.




Kurulum için kullandığınız diski çıkararak bilgisayarı yeniden başlatabilir ya da live sistemi kullanmaya devam edebilirsiniz.


Sisteminizi yeniden başlattıktan sonra kurulumda belirlediğiniz kullanıcı adı ve parola sorulacak. Bu bilgileri de doğru girdikten sonra güzel bir Ubuntu ekranı ile karşılaşacaksınız. Hoşgeldiniz.